Tokom Vašeg studiranja, često će biti potrebno da istražite određenu temu i predstavite je kroz akademski ili naučni tekst. Sastavni dio pisanja akademskih i naučnih tekstova jeste korišćenje i priznavanje rada autora koji su doprinjeli znanju u disciplini koju izučavate, kako biste pružili podršku i dokaze Vašim argumentima i idejama. Pozivajte se samo na izvore koji su relevantni za Vaš konkretan rad. Te poveznice treba da budu smislene i u svom tekstu treba da ih preispitate i vrednujete.

Postoje tri osnovne vrste poziva na literaturu: doslovno navođenje putem citata, parafraziranje i rezimiranje.

Kada koristite radove drugih autora, važno je da obezbijedite mogućnost da se izvor dat u citatu, parafrazi ili rezimeu pronađe dajući priznanje originalnom autoru ili autorima korišćenjem odgovarajućih referenci.

Nepriznavanje rada drugih se smatra se plagijatom. Plagijat je posebna vrsta akademskog nepoštenja koja može da dovede do kažnjavanja.

Svrha pozivanja na literaturu jeste da se izbjegne plagijarizam, pruže argumentovani dokazi i omogući čitaocima da dalje istraže datu temu.

Šta treba da se citira?

Korišćene ideje, riječi ili bilo koja druga vrsta intelektualne svojine.

Šta ne treba da se citira?

Činjenice koje su opšte poznate, na primjer, da je Podgorica glavni grad Crne Gore, kao ni poslovice i izreke.

Svrha pozivanja na literaturu

Da biste u svom tekstu pravilno priznali rad drugog autora, morate na pravilan način da koristite citat, parafrazu i rezime. To morate da uradite svaki put kada se pozivate na neki izvor.

Pozivi na izvor (reference) se sastoje od dva dijela:

1. izvor se obilježava u kraćem obliku u samom tekstu
2. izvor se navodi u potpunijem obliku u spisku korišćene literature koji se nalazi na kraju teksta

Izvori koji nisu korišćeni u radu se ne navode u spisku literature.

Referentni stilovi

Postoje različiti stilovi obilježavanja korišćenih izvora u tekstu, odnosno načini na koje pišete reference: Vankuver, APA, Harvard, Čikago i dr. i na internetu možete lako da nađete detaljne opise svakog stila, ali je kod korišćenja nekog stila najvažnija dosljednost njegove upotrebe u čitavom tekstu. Profesor će Vam dati više informacija o tome koji referentni stil je uobičajen u disciplini koju izučavate i koji stil treba da koristite prilikom izrade radova.

1. U nekim stilovima, kao što su Harvardski i APA stil, citat se obilježava u tekstu u referentnoj zagradi u kojoj se navodi autor, godina izdavanja i broj strane. Prednost ovog stila je što se informacije o izvoru prikazuju u samom tekstu.
2. U drugim stilovima, kao što je Vankuverski, citat se označava u tekstu arapskim brojevima, a podaci se daju u fusnoti, na kraju poglavlja ili kraju rada. Prednost ovog stila je što zauzima manje prostora u tekstu.

Citiranje

Citiranje je standardizovan metod prikazivanja korišćenog izvora i ideja u nekom radu. Citiranjem se korišćeni izvor navodi doslovno od riječi do riječi, sa identičnim znakovima interpunkcije, velikim slovima i sl. Citat se uvijek stavlja između znakova navoda. Ukoliko neke riječi izostavljate, taj dio obilježavate pomoću uglastih zagrada i tri tačke […]. Izvor se obilježava prema odabranom stilu sa navođenjem stranice. Citate treba da koristite rijetko i da birate samo one citate kod kojih je važno da nešto predočite baš tim riječima.

Parafraziranje

Parafraziranje znači da kraći dio izvora kažemo svojim riječima, bez navodnika i uz obilježavanje korišćenog izvora prema odabranom stilu sa navedenom stranicom na kojoj se odabrani dio koji parafraziramo nalazi. Za pisanje parafraze nije dovoljno da se samo promijeni red riječi ili da se riječi zamijene sinonimima. Parafraza mora da pokaže Vaše tumačenje i interpretaciju izvora u odnosu na temu Vašeg rada. Morate da budete vjerni ideji autora, jasno pokazujući šta je Vaše, a šta tuđe.

Rezimiranje

Rezimiranje je koncizan prikaz glavnih ideja cjelokupnog teksta svojim riječima bez navodnika i uz obilježavanje korišćenog izvora prema odabranom stilu, ali bez navođenja strane, jer se rezime odnosi na cjelokupan tekst. Kod rezimea je važno da ne dodajete svoje tumačenje originalnog teksta, već da ga samo sažmete. Podsjetite čitaoca da je neko drugi autor teksta koji rezimirate koristeći fraze kao što su “X navodi”.

U akademskom pisanju je važno da pokažete zašto je izvor relevantan za vaše pisanje tako što ćete da ih komentarišete. Citate, parafraze i rezimee treba da integrišete u svoj tekst koristeći uvodne fraze kao što su: “prema X…”, “u svom djelu X diskutuje”, “X analizira”, “suprotno od X, Y smatra” i slično.

SAVJET!

Citatni menadžeri kao što su Zotero, Mendeley, Citavi i Endnote su programi ili onlajn servisi koji mogu da Vam olakšaju prikupljanje, organizaciju i čuvanje literature i drugih informacionih izvora, olakšavaju citiranje i izradu bibliografije koja je korišćena u radu.